Hoe herken en voorkom je schijnzelfstandigheid ?

Wet VBAR

De overheid wil niet dat zelfstandigen zonder personeel (zzp’ers) ingehuurd worden, terwijl ze eigenlijk in loondienst zouden moeten zijn. Dit noemen ze schijnzelfstandigheid. Om dit te realiseren wordt er al langere tijd geprobeerd om dit met wetgeving goed te regelen. Van de Verklaring ArbeidsRelatie (VAR) tot Wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties) in combinatie met diverse modelovereenkomsten van de Belastingdienst. Tot op heden hebben deze maatregelen en hulpmiddelen nog niet het gewenste resultaat opgeleverd. De volgende stap is dat er op dit moment een nieuwe wet in de maak is onder de naam VBAR. Dit staat voor Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelatie en Rechtsvermoeden. Met deze wet moet het duidelijker worden wanneer er sprake is van werken in loondienst of werken als zelfstandige. Deze wet is echter nog niet definitief maar de richting en invulling wordt wel steeds duidelijker.  

Handhaving Belastingdienst

Als het gaat om schijnzelfstandigheid geldt er in 2024 nog een zogeheten handhavingsmoratorium bij de Belastingdienst. Dit houdt in dat er nu nog aanwijzingen worden gegeven als er bij controle sprake is van schijnzelfstandigheid. Als er geen kwaadwilligheid in het spel is worden er geen boetes opgelegd. Vanaf 2025 gaat dat veranderen. De Belastingdienst geeft dan geen aanwijzingen meer. Er kunnen dan direct correctieverplichtingen, naheffingsaanslagen en boetes worden opgelegd. Er kan ook weer met terugwerkende kracht worden nageheven, maar nooit verder terug dan 1 januari 2025. Tenzij er sprake is van kwaadwillendheid of als aanwijzingen niet goed zijn opgevolgd. In dat geval kan er tot 5 jaar terug nog worden nageheven. Naheffing kan plaatsvinden bij zowel de opdrachtgever als de opdrachtnemer.

Beoordelen arbeidsrelatie

Op basis van bovenstaande ontwikkelingen is het dus heel belangrijk om bij het aannemen en verlengen van een opdracht als zzp’er goed te kijken of er voldoende kenmerken aanwezig zijn die duiden op zelfstandigheid. Dit is zowel de verantwoordelijkheid van de opdrachtgever als de opdrachtnemer. Bij deze beoordeling spelen heel veel factoren een rol. In de nieuw (concept)wet worden de volgende belangrijke kenmerken benoemd:

Uiteraard dient jouw opdracht als zelfstandige meer kenmerken van zelfstandigheid te hebben dan kenmerken van loondienst. Vooral de (mogelijke) aanwezigheid van gezag is hierbij een belangrijk punt. Ook de plicht tot persoonlijk arbeid en wijze van belonen zijn belangrijke factoren die kunnen duiden op loondienst. Op de website van de Rijksoverheid lees je meer over de kenmerken van loondienst en kenmerken van zelfstandig ondernemen. Ondanks alle beschrijvingen zal je merken dat het niet altijd eenvoudig is om te komen tot de juiste conclusie. In de wet zijn daarom ook enkele voorbeeldcasussen opgenomen. Download hier de brochure ‘ZZP ja of nee’ en laat je inspireren door praktijkvoorbeelden van verschillende beroepsgroepen.

Kiezen van de juiste contractvorm

Opdrachtgevers en opdrachtnemers zijn uiteindelijk samen verantwoordelijk om de juiste afspraken met elkaar te maken en dit contractueel goed vast te leggen. Bij werknemerschap zal dit doorgaans een (tijdelijk)arbeidscontract zijn. Bij zelfstandigheid spreken we meestal van een overeenkomst van opdracht. Belangrijk om te weten is dat, ongeacht wat je vastlegt, er gekeken gaat worden hoe er feitelijk in de praktijk gewerkt wordt. Om je te helpen bij het maken van de juiste keuze met betrekking tot de contractvorm heeft het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een keuze hulp gemaakt. Ben je ondernemer en heb je zelf personeel of huur je zzp’ers in? Raadpleeg dan de webmodule beoordeling arbeidsrelaties om een indicatie te krijgen of er sprake is van loondienst of zzp. Let op: beoordeel elke opdracht afzonderlijk. Het kan voorkomen dat de ene opdracht wel kwalificeert als zelfstandig maar een andere (mogelijk zelfs voor dezelfde opdrachtgever) niet.

Rechtsvermoeden

Naast de beoordeling van arbeidsrelatie kan er door “de werkende” een beroep gedaan worden op het rechtsvermoeden van een arbeidsovereenkomst. Hiervan kan sprake zijn in situaties dat het uit te betalen uurtarief onder €33,- ligt. In deze situaties is het aan de werkgevende om expliciet aan te tonen dat er geen sprake is van een arbeidsovereenkomst. Hierbij geldt overigens niet dat als er sprake is van een hoger uurtarief automatisch een rechtsvermoeden van zelfstandigheid geldt.

Houd vinger aan de pols

Ben je zzp’er neem dan je contracten / opdrachtovereenkomsten goed onder de loep, maar vooral ook de manier van werken. Uiteindelijk bepaald de uitvoering in fr praktijk of er sprake is van voldoende mate van zelfstandigheid en niet het contract of bijvoorbeeld de gekozen rechtsvorm. Zoals gezegd is de wet VBAR nog niet definitief. Uit een aangenomen motie van de Tweede Kamer komt bijvoorbeeld de wens naar voren om de handhaving in 2025 zacht te laten landen. Dit komt erop neer dat de Belastingdienst in 2025 vooral zal kijken naar gedwongen zelfstandigheid, onderbetaling en overduidelijke schijnzelfstandigheid. Hou ook de komende periode dus de ontwikkelingen op het gebied van schijnzelfstandigheid goed in de gaten. Vanuit het Startersloket houden we je uiteraard op de hoogte met nieuws en onafhankelijke informatie. Heb je vragen omtrent dit onderwerp? Neem dan contact met ons op!